Galka.MountLab.net
Poligon doświadczalny Damiana Gałki.

Topografia / Turystyka

Alternatywne metody wyznaczania kierunku północy

Najpewniejszymi sposobami na wyznaczenie kierunku północy jest użycie kompasu, busoli lub odbiornika GPS (tutaj z pewnymi zastrzeżeniami w pewnych sytuacjach). Jednak jeśli znajdziemy się w sytuacji, gdy nie posiadamy powyższych urządzeń możemy podeprzeć się mniej dokładnymi, ale równie przydatnymi metodami alternatywnymi. Od wieków ludzie obserwowali niebo nad sobą (ciała niebieskie) i wykorzystywali je do orientowania się w terenie.

Gwiazda Polarna

W nocy, przy bezchmurnym niebie najlepszą przewodniczką jest Gwiazda Polarna, która zawsze pokazuje kierunek północy, ponieważ znajduje się mniej więcej na przedłużeniu osi Ziemi. Gwiazda Polarna znajduje się w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy, zwanym także Małym Wozem. W poszukiwaniu jej na niebie pomaga nam, znacznie lepiej widoczny gwiazdozbiór Wielkiej Niedźwiedzicy (Wielki Wóz), składający się z siedmiu szeroko rozstawionych gwiazd. Przez dwie skrajne gwiazdy Wielkiego Wozu, tylne kółka, przeprowadzamy linię prostą, tak jak na rysunku poniżej. Na tej linii prostej odmierzamy odcinek około pięciu razy większy od odległości pomiędzy "tylnymi kółkami" Wielkiego Wozu. Na końcu tego odcinka znajduje się Gwiazda Polarna, będąca jednocześnie zakończeniem dyszla Małego Wozu.
Gwiazda Polarna.
Gwiazda Polarna pomaga przy wyznaczaniu kierunku północy jedynie na półkuli północnej. Na półkuli południowej naszej planety przydatny jest "Krzyż Południa".

Księżyc

Muszę przyznać, że jeszcze nigdy tej metody nie używałem, choć o niej słyszałem. Czas porobić trochę testów przy najbliższej okazji. Na razie poniższy rysunek.
Fazy Księżyca a kierunki geograficzne.


Słońce

Bez względu na porę roku, Słońce każdego dnia o godzinie 12 w południe znajduje się na kierunku południowym. W naszej strefie czasowej moment kulminacji znajduje się na południku 15 ° . Stojąc przodem do słońca po lewej stronie mamy wschód, a po prawej zachód. Jeśli nie jest to godzina 12 w południe sprawa trochę się komplikuje. Proponuję zapoznać się z tabelką poniżej.

Położenie Słońca luty, marzec, kwiecień, sierpień, wrzesień, październik maj, czerwiec, lipiec listopad, grudzień, styczeń
wschód godz. 6:00 godz. 7:00 -
południe godz. 12:00 godz. 12:00 godz. 12:00
zachód godz. 18:00 godz. 17:00 -

Słońce i zegarek

W ciągu dnia bardzo przydatną metodą jest ta polegająca na wykorzystaniu zegarka (analogowego - ze wskazówkami) i Słońca. Oczywiście zegarek musi wskazywać prawidłową godzinę, a Słońce musi być widoczne na niebie. Należy zegarek położyć poziomo, a następnie obracając nim skierować wskazówkę godzinową (małą) w kierunku Słońca. Chwilowo zapominamy o wskazówce minutowej. Można pomóc sobie ustawiając pionowo w środku tarczy zapałkę, mały prosty patyczek lub drucik. Cień rzucany przez ten przedmiot powinien być przedłużeniem małej wskazówki. Kąt jaki powstał pomiędzy małą wskazówką, a godziną 12 na tarczy zegarka dzielimy na dwie równe części (dwusieczna kąta). Linia podziału wskaże nam kierunek północ-południe.
Jeśli czynności dokonujemy dokładnie o godzinie 12 w południe, kąt nie istnieje ponieważ mała wskazówka (godzinowa) wskazuje kierunek południowy.
Znalezienie kierunku północ-południe przy pomocy Słońca i zegarka.
Jeśli chcemy zastosować tę metodę będąc na półkuli południowej musimy w kierunku Słońca skierować cyfrę 12 na tarczy zegarka.

Przedmioty terenowe

Najmniej dokładna, ale równie pomocna może się okazać orientacja w terenie na podstawie przedmiotów terenowych. Pamiętajmy jednak, że często lokalne warunki mogą zaburzyć zasady przedstawione poniżej.

Mchy i porosty częściej porastają zacienione miejsca. Duże kamienie, skały i drzewa porośnięte są mchem od strony północnej.
Kora drzew od strony północnej zazwyczaj jest ciemniejsza.
¦cięte pnie samotnie stojących drzew od strony północnej mają bardziej zbliżone do siebie słoje.
Korony drzew stojących samotnie rozrastają się silniej od strony południowej, tutaj ich gałęzie są większe i grubsze. W niektórych regionach (np. w górach) ze względu na wiatry wiejące zwykle z tego samego kierunku, całe grupy drzew lub samotne ich okazy mają gałęzie skierowane w innym kierunku, tworząc tzw. formy sztandarowe.
Mrowiska leśne znajdują się zwykle po południowej stronie drzew, a ich kopce mają stronę północną bardziej spadzistą niż stronę południową.
Jagody szybciej dojrzewają od strony południowej.
Zimą śnieg na dachach domów, jak i na stokach gór, topnieje szybciej od południa, tworząc na dachach również dłuższe sople. Utrzymuje się dłużej po stronie północnej gór i północnych spadków dachów.


Powrót do Topografia.

Na górę strony

wersja 0.9 2007.02.01.